RODBUK

W Repozytorium Otwartych Danych Badawczych Uczelni Krakowskich (RODBUK) mogą deponować dane badawcze pracownicy naukowi, doktoranci i studenci uczelni współtworzących projekt: Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, Akademii Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie, Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki, Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.  

RODBUK pozwala na gromadzenie, udostępnianie i archiwizowanie otwartych danych badawczych wytworzonych, zebranych lub opisanych w trakcie prowadzenia badań naukowych ze wszystkich dziedzin nauki reprezentowanych przez pracowników, doktorantów i studentów afiliowanych przy uczelniach współtworzących projekt. Dane udostępniane są w formie zbiorów w uporządkowanej i dobrze opisanej strukturze, zgodnie z zasadami FAIR, dzięki którym deponowane dane są: 

• Findable - łatwe do odnalezienia i wyszukania przez ludzi jak i programy komputerowe, każdy zbiór danych posiada unikalny identyfikator DOI, metadane oraz dane są agregowane w wyszukiwarkach danych badawczych;
  
• Accessible - dostępne - zarówno deponowanie danych jak i korzystanie z RODBUK jest bezpłatne, dane są dostępne dla wszystkich zgodnie z licencjami określonymi przez Deponujących zbiory danych; 
• Interoperable – interoperacyjne - mogą być łączone z innymi zestawami danych dzięki zastosowaniu standardu Dublin Core do zapisu metadanych;  
• Reusable - możliwe do ponownego użytku - stosowanie zalecanych otwartych formatów do zapisu danych badawczych umożliwia ich ponowne wykorzystywanie. 

Zdeponowane w RODBUK dane badawcze będą przechowywane długoterminowo na specjalnie do tego przygotowanych serwerach Akademickiego Centrum Komputerowego Cyfronet AGH z zachowaniem najwyższych standardów zabezpieczenia przed ich utratą. 

do góry

Deponować mogą tylko osoby zalogowane, po uprzednim zaakceptowaniu regulaminu RODBUK.

Przed pierwszym deponowaniem danych należy założyć konto używając adresu poczty uczelnianej w domenie @agh.edu.pl

W tym celu należy wejść na stronę RODBUK https://rodbuk.pl i wybrać instancję Akademia Górnicza-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

Z górnego Menu należy wybrać  "Zaloguj się"

Następnie przycisk "Twoja instytucja"

Z listy wybrać AGH:

Nastąpi przekierowanie do strony uczelnianego serwera uwierzytelniania, gdzie trzeba się zalogować.

Po zalogowaniu nastąpi przekierowanie z powrotem do witryny RODBUK AGH - podczas pierwszego logowania należy sprawdzić poprawność wprowadzonych danych, zaakceptować  regulamin i kliknąć "Utwórz konto"

Po utworzeniu konta na wskazany adres e-mail zostanie wysłana wiadomość potwierdzająca założenie konta. W ciągu jednego dnia roboczego Użytkownik otrzyma kolejnego e-mail z informacją o nadaniu uprawnień umożliwiających deponowanie danych (Dataset Creator) oraz przydzieleniu do Kolekcji (jednostka zatrudnienia Użytkownika).

do góry

do góry

Deponować mogą tylko osoby zalogowane, po uprzednim zaakceptowaniu regulaminu RODBUK.

Przed pierwszym deponowaniem danych należy założyć konto używając adresu poczty uczelnianej w domenie @pk.edu.pl

W tym celu należy wejść na stronę RODBUK https://rodbuk.pl i  wybrać instancję Politechnika Krakowska.

Z górnego Menu należy wybrać "Zaloguj się", a następnie przycisk "Twoja instytucja" w części Inne opcje.

Z listy wybrać "Politechnika Krakowska". Po zatwierdzeniu wyboru nastąpi przekierowanie do strony uczelnianego serwera uwierzytelniania, gdzie należy się zalogować.

Podczas pierwszego logowania należy sprawdzić poprawność danych, przeczytać i zaakceptować Regulamin, a następnie zaakceptować utworzenie konta (przycisk "Utwórz konto").

Po utworzeniu konta na wskazany adres e-mail zostanie wysłana wiadomość potwierdzająca założenie konta. W ciągu jednego dnia roboczego Użytkownik otrzyma kolejny e-mail z informacją o nadaniu uprawnień umożliwiających deponowanie danych oraz przydzieleniu do odpowiedniej Kolekcji (jednostka zatrudnienia PK).

do góry

Deponować mogą tylko osoby zalogowane, po uprzednim zaakceptowaniu regulaminu RODBUK.

Przed pierwszym deponowaniem danych należy założyć konto używając adresu poczty uczelnianej w domenie @uek.krakow.pl

W tym celu należy wejść na stronę RODBUK https://rodbuk.pl i wybrać instancję Uniwersytet Ekonomiczny

Z górnego Menu należy wybrać  "Zaloguj się"

Następnie przycisk "Twoja instytucja"

Nastąpi przekierowanie do strony uczelnianego serwera uwierzytelniania, gdzie należy się zalogować.

Po zalogowaniu się za pomocą uczelnianego serwera uwierzytelniania nastąpi przekierowanie do witryny RODBUK UEK, gdzie należy przeczytać i zaakceptować Regulamin, a następnie wybrać przycisk "Utwórz konto".

Po utworzeniu konta na wskazany adres e-mail zostanie wysłana wiadomość potwierdzająca założenie konta. W ciągu jednego dnia roboczego Użytkownik otrzyma kolejny e-mail z informacją o nadaniu uprawnień umożliwiających deponowanie danych (Dataset Creator) oraz przydzieleniu do Kolekcji (jednostka zatrudnienia Użytkownika).

do góry

Deponować mogą tylko osoby zalogowane, po uprzednim zaakceptowaniu regulaminu RODBUK.

Przed pierwszym deponowaniem danych należy założyć konto używając adresu poczty uczelnianej w domenie @uj.edu.pl

W tym celu należy wejść na stronę RODBUK https://rodbuk.pl i wybrać instancję Uniwersytet Jagielloński

Z górnego menu należy wybrać  "Zaloguj się"

Następnie przycisk "Twoja instytucja"

Z listy wybrać "Uniwersytet Jagielloński w Krakowie"

Nastąpi przekierowanie do strony uczelnianego serwera uwierzytelniania, gdzie należy się zalogować.

Po zalogowaniu się za pomocą uczelnianego serwera uwierzytelniania nastąpi przekierowanie do witryny RODBUK UJ, gdzie należy przeczytać i zaakceptować Regulamin, a następnie wybrać przycisk "Utwórz konto".

Po utworzeniu konta na wskazany adres e-mail zostanie wysłana wiadomość potwierdzająca założenie konta. W ciągu jednego dnia roboczego Użytkownik otrzyma kolejny e-mail z informacją o nadaniu uprawnień umożliwiających deponowanie danych (Dataset Creator) oraz przydzieleniu do Kolekcji (jednostka zatrudnienia Użytkownika).

do góry

do góry

Po weryfikacji konta przez Data Stewarda można już dodawać zbiory danych. Po zalogowaniu do RODBUK należy wybrać ze swojego konta zakładkę "Moje dane", gdzie znajduje się kolekcja, do której Deponujący może dodać zbiór danych.

Po wybraniu kolekcji w sekcji „Dodaj dane – Nowy zbiór danych” należy wypełnić w formularzu pola metadanych (obowiązkowe są oznaczone gwiazdką). Niektóre z nich są powtarzalne. Jeśli jest konieczność dodania kolejnych, można to zrobić przy pomocy przycisku +. W przypadku pól: schemat identyfikowania, dziedzina nauki wg Ministerstwa Edukacji i Nauki (MEiN.pdf), dziedzina nauki wg Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD.pdf), powiązane publikacje, powiązany zbiór danych, finansowanie, rodzaj danych w zbiorze należy wybrać odpowiednie wartości z rozwijalnej listy.

W razie wątpliwości wszystkie wyjaśnienia dla poszczególnych pól znajdują się pod ikoną znaku zapytania

Po wprowadzeniu metadanych należy zapisać zbiór danych.

Po zapisaniu powstanie wersja robocza zbioru danych, która będzie miała już przypisany numer DOI, nieaktywny do momentu zweryfikowania i opublikowania zbioru przez Data Stewarda. Zbiór danych będzie miał status “Wersja robocza”.

do góry

W sekcji „Pliki” za pomocą przycisku „Wybierz pliki do dodania” należy załączyć wybrane do udostępnienia pliki tworzące zbiór danych (wraz z plikiem readme.txt). Do RODBUK można przesłać pojedynczy plik o maksymalnej wielkości 4 GB. Przesyłanie większych plików wymaga użycia tokena API, który można wygenerować pod kontem użytkownika wybierając Token API a następnie utwórz Token. Jest on ważny przez rok.

Do każdego z dodanych plików można wprowadzić oddzielny opis, dodać znaczniki – tagi  (kategorie np. dokumentacja, kod, dane, arkusze, ankiety, dane tabelaryczne np. geoprzestrzenne, sieciowe) oraz ograniczyć do nich dostęp.

Zbiory danych można objąć embargiem. W tym celu należy określić datę, od której pliki w zbiorze danych staną się dostępne. Od momentu publikacji takiego zbioru publicznie dostępne są jego metadane. Embargo jest możliwe tylko w przypadku tych zbiorów danych, które nie posiadają opublikowanej wersji. Maksymalny okres embarga w RODBUK wynosi 36 miesięcy.

do góry

Zdeponowany zbiór danych ma nadaną domyślnie licencję CC 0. W razie konieczności udostępnienia zbioru danych na innej licencji należy wybrać „Edytuj zbiór danych” a następnie „Licencje lub warunki” (lub przejść na zakładkę „Licencje i warunki” i wybrać „Edytuj wymagania dotyczące warunków”).

Następnie w rozwijalnym polu zaznaczyć odpowiednią licencję i zapisać zmiany.

Licencje Creative Commons dla danych badawczych
	CC0 – zrzeczenie się praw autorskich	przekazanie zbioru danych do domeny publicznej, pozwala użytkownikom na korzystanie ze zbioru danych w nieograniczonym zakresie i bez żadnych zobowiązań
	CC BY - Uznanie autorstwa	pozwala użytkownikom na kopiowanie, modyfikowanie, rozpowszechnianie i tworzenie nowych utworów bądź zbiorów w oparciu o licencjonowany zbiór danych, pod warunkiem oznaczenia autorstwa tego zbioru danych, zezwala na wykorzystanie zbioru danych w celach komercyjnych
	CC BY-NC - Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne	pozwala użytkownikom na kopiowanie, modyfikowanie i rozpowszechnianie licencjonowanego zbioru danych, wyłącznie w celach niekomercyjnych pod warunkiem oznaczenia autorstwa tego zbioru danych
	CC BY-SA - Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach	pozwala użytkownikom na kopiowanie, modyfikowanie oraz rozpowszechnianie zbioru danych pod warunkiem oznaczenia autorstwa i udostępniania danych oryginalnych oraz zmodyfikowanych na tej samej licencji
	CC BY-NC-SA - Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Na tych samych warunkach	pozwala użytkownikom kopiować, modyfikować i rozpowszechniać zbiory danych przy zastrzeżeniu, że zarówno oryginalne, jak i zmodyfikowane dane będą udostępniane na takiej samej licencji i wyłącznie w celach niekomercyjnych
	CC BY-ND - Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych	umożliwia użytkownikom ponowne wykorzystanie zbioru danych pod warunkiem oznaczenia autorstwa. Licencja nie pozwala jednak na modyfikowanie zbioru. Nie jest wskazana do licencjonowania danych badawczych, gdyż praktycznie uniemożliwia dalsze prace na danych
	CC BY-NC-ND - Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych	pozwala użytkownikom na pobieranie zbioru danych i dzielenie się nim, pod warunkiem określenia autorstwa. Zbiór nie może być modyfikowany ani wykorzystywany komercyjnie. Jest to najbardziej restrykcyjna z licencji. Nie jest wskazana do licencjonowania danych badawczych, gdyż praktycznie uniemożliwia dalsze prace na danych

do góry

Zapisany zbiór danych można uzupełnić, zmienić lub poprawić. W tym celu trzeba go ponownie wyedytować, wybierając „Edytuj zbiór danych”, a następnie „Metadane” (lub przejść na zakładkę „Metadane” i wybrać „Dodaj+edytuj metadane”) nanieść zmiany/poprawki/uzupełnienia lub dodać kolejne pola, a następnie zapisać zmiany.

do góry

Po wprowadzeniu metadanych oraz dołączeniu wszystkich plików do zbioru danych należy się upewnić, że został on zapisany.  Nowo utworzony zbiór danych będzie miał status "Wersja robocza" oraz „Nieopublikowany” a jego Deponujący  otrzyma powiadomienie na swoim koncie, w zakładce "Powiadomienia"  oraz kopię mailową.

Jeżeli wprowadzone metadane są wystarczające i można je udostępnić należy przesłać zbiór danych do sprawdzenia przez Data Stewarda -  „Prześlij do weryfikacji”.

Po przesłaniu zbioru danych do weryfikacji Deponujący nie ma możliwości edytowania danych: oba przyciski „Przesłano do weryfikacji" i „Edytuj zbiór danych" są nieaktywne. Przesłany zbiór będzie miał status „W recenzji” i trafi do Data Stewarda, który zweryfikuje wprowadzone dane pod kątem ich kompletności i poprawności. Na proces weryfikacji składa się sprawdzenie poprawności metadanych oraz plików. W razie wątpliwości Data Steward będzie kontaktować się z Deponującym. Po opublikowaniu zbioru indywidualny numer DOI (ang. Digital Object Identifier) będzie aktywny i nie ma już możliwości wprowadzenia zmian. Istnieje możliwość utworzenia kolejnych, numerowanych wersji zbioru danych na bazie istniejącej, już opublikowanej wersji.

Po przesłaniu zbioru danych do weryfikacji, jego status można sprawdzić jedynie na swoim koncie.

W wypadku, kiedy Data Steward odpowiedzialny za weryfikację przesłanego zbioru danych nie ma pytań, a przesłane dane są poprawne, zbiór zostaje opublikowany a Deponujący otrzymuje powiadomienie na swoim koncie w zakładce "Powiadomienia" oraz mailowo.

W chwili opublikowania zbioru danych zostanie aktywowany wcześniej nadany numer DOI i nie można już usunąć danych. W szczególnych przypadkach jednak istnieje możliwość utworzenia kolejnej, numerowanej wersji tego zbioru na bazie opublikowanej.

do góry

W razie konieczności usunięcia wprowadzonego zbioru danych można to zrobić w następujący sposób: wybrać „Edytuj zbiór danych”, następnie „Usuń wersję roboczą”. Pojawi się komunikat, w którym trzeba potwierdzić, czy na pewno ten zbiór danych ma zostać usunięty, jeśli tak to należy kliknąć „Kontynuuj”. Wersja robocza zbioru danych zostanie usunięta z RODBUK.

W przypadku decyzji o usunięciu "Wersji roboczej" zbioru danych, Deponujący i Data Steward nie otrzymują powiadomienia mailowego o wykonaniu tej akcji, ale w "Powiadomieniach" Repozytorium RODBUK na obu kontach pozostaje informacja o usunięciu zbioru.

do góry

W wyjątkowej sytuacji, kiedy Deponujący uzna, że opublikowany zbiór danych musi zostać uzupełniony, powinien skontaktować się z Data Stewardem. W takim wypadku, po wprowadzeniu brakujących danych do opublikowanego zbioru, Deponujący musi ponownie wysłać zbiór danych do sprawdzenia: „Prześlij do weryfikacji”. Data Steward może odesłać zbiór do poprawy lub, jeżeli nie ma zastrzeżeń, może go opublikować. Istotne jest porozumienie Deponującego z Data Stewardem co do ostatecznej wersji publikowanego zbioru danych – Data Steward może opublikować następną jego wersję z drobnymi poprawkami lub po większej korekcie. W pierwszym i drugim wypadku można sprawdzić liczbę wersji danego zbioru w zakładce "Wersje". Informacja o aktualnej wersji znajduje się na samej górze strony lub pod tytułem zbioru danych. 

do góry

Opublikowany zbiór danych nie podlega usunięciu z RODBUK. W szczególnych przypadkach takich jak naruszenie praw autorskich i innych praw własności intelektualnej, podejrzenie o popełnienie plagiatu, istnieje możliwość jego wycofania. W tym celu należy zwrócić się do Data Stewarda. Wycofanie zbioru danych obejmuje usunięcie wszystkich składających się na niego wersji. Publicznie dostępne pozostają podstawowe informacje dotyczące usuniętego zbioru (tzw. tombstone) czyli cytowanie i powód dla jakiego te dane usunięto. Pełny opis metadanych pozostaje widoczny jedynie dla osób, które posiadają role systemowe umożliwiające wycofanie zbioru.

do góry

RODBUK zapewnia długotrwałe archiwizowanie zdeponowanych danych na serwerach Cyfronet AGH. Kopie zapasowe plików z danymi są automatycznie tworzone w czasie rzeczywistym w momencie wprowadzenia przez użytkownika do RODBUK, a kopie metadanych raz na dobę. Kopie bezpieczeństwa są przechowywane w różnych lokalizacjach.  

Uwierzytelnianie 

W ramach zachowania bezpieczeństwa każdy nowy użytkownik przy zakładaniu indywidualnego konta w RODBUK jest weryfikowany przez Centralny System Uwierzytelniania Danych właściwej uczelni. Procedurę realizuje się za pomocą protokołów OIDC (OpenID Connect) lub SAML2. Każdorazowe logowanie wymaga loginu (adres e-mail) i hasła uwierzytelniającego (nadane przy pierwszym logowaniu). 

Dostępność informacji 

Do wszystkich plików z danymi badawczymi dołączone są metadane zgodne ze standardem Dublin Core. Dołączane pliki powinny być zapisane w formatach otwartych.   

Identyfikator DOI 

Każdemu zdeponowanemu zbiorowi danych zostaje przyznany identyfikator DOI. Aktywacja numeru DOI następuje po weryfikacji zdeponowanych danych przez Data Stewarda, w momencie opublikowania pierwszej wersji zbioru danych.  

Licencjonowanie 

Do każdego zbioru danych Deponujący przypisuje wybraną przez siebie licencję z listy dostępnej w Repozytorium. Pliki mogą być udostępnione na zasadach otwartego dostępu lub w sposób ograniczony (embargo, udostępnienie na życzenie).  

W razie potrzeby otrzymania dostępu do plików z ograniczonym dostępem wymagane jest zwrócenie się do osoby, która zdeponowała dane np. za pomocą formularza "Skontaktuj się z właścicielem", który znajduje się przy opisie zbioru danych.  

Weryfikacja metadanych 

Dane podlegają archiwizacji i udostępnianiu w postaci dostarczonej do Repozytorium przez Deponującego. Data Steward danej kolekcji może przed opublikowaniem zbioru danych poprosić o wprowadzenie do niego korekt lub uzupełnień, a w przypadku drobnych i oczywistych pomyłek (np. literówek) wprowadzić niezbędne poprawki samodzielnie.  

Dożywotność danych  

Dane zdeponowane w RODBUK nie podlegają wycofaniu przez autorów.  W szczególnych przypadkach (np. naruszenie przepisów prawa autorskiego osób trzecich + plagiat) dane zostaną przeniesione do archiwum zamkniętego.

Długoterminowa archiwizacja 

Wszystkie dokumenty zgromadzone w RODBUK są przechowywane i udostępniane bezterminowo, z zachowaniem zasad bezpieczeństwa danych. W przypadku wycofania się z inicjatywy RODBUK jednej z uczelni może ona przenieść zgromadzone dane na jej instancji do innego repozytorium. W razie zaistnienia sytuacji zamknięcia RODBUK współzałożyciele podejmą starania zmierzające do przeniesienia danych do innego repozytorium z zachowaniem ciągłości poprawnego funkcjonowania nadanych numerów DOI. 

Osoby, które zdeponowały swoje dane badawcze w RODBUK, o tym fakcie zostaną poinformowane oficjalnym komunikatem. 

Dostępność w czasie 

Cyfronet AGH zobowiązuje się zapewnić gwarantowany czas dostępności do RODBUK na poziomie 99%. 

do góry